50 lat działalności Oddziału Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Opolu


Wystąpienie Prezesa Oddziału na Sesji Jubileuszowej dn.13.09.2007

baner_03W kilka miesięcy po przesileniu październikowym 1956 roku – już w styczniu 1957 roku powołano Oddział Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Opolu.
Stało się to na fali ówczesnego, powszechnego pobudzenia aktywności społecznej, entuzjazmu i nadziei na lepszą przyszłość.
To ożywienie nie ominęło środowiska ekonomistów pracujących w Opolu.
Było to środowisko nieliczne, ale młode, aktywne, poszukujące miejsca i możliwości działania.

W sytuacji niewielkiego, liczącego około 50 tys. mieszkańców miasta, jakim było wówczas Opole, miasta nie posiadającego wyższych uczelni i innych placówek o profilu ekonomicznym – właśnie Polskie Towarzystwo Ekonomiczne mogło być i faktycznie stało się płaszczyzną integracji środowiska, wymiany doświadczeń zawodowych, zdobywania i pogłębiania wiedzy ekonomicznej, możliwości nawiązywania kontaktów i współpracy z ośrodkami naukowymi itd.

W tamtych czasach, gdy powoływano Oddział w Opolu, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne miało charakter organizacji elitarnej o wyraźnych aspiracjach naukowych. Od jego członków i kandydatów wymagano wysokich kwalifikacji i z reguły – wyższego wykształcenia.

Warunki takie spełniali młodzi absolwenci uczelni ekonomicznych, głównie Wrocławia, Poznania, Katowic, którzy, z obowiązujących jeszcze wtedy nakazów pracy, podejmowali swoją pierwszą pracę w Opolu. Oni to, zatrudnieni w ówczesnej Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego, Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym, Narodowym Banku Polskim tworzyli Oddział Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Opolu.

Wśród nich, szczególną inicjatywą i energią wykazywał się ówczesny magister, a dzisiaj profesor zwyczajny Janusz Kroszel. Był twórcą i motorem nowego Oddziału – przy bardzo życzliwym wsparciu swojej szefowej – Przewodniczącej WKPG – p. Zdzisławy Czyżowskiej i przy udziale równie młodych i chętnych do działania kolegów, obecnych na sali: Roberta Rauzińskiego, Zbigniewa Kołaczkowskiego, Edwarda Betki i innych członków – założycieli Oddziału.

Umiarkowany w pierwszych latach rozwój ilościowy członków PTE przyspieszył gwałtownie od połowy lat 60 – tych. Liczba członków PTE w opolskim Oddziale osiągnęła w 1963 r. wielkość 380 osób, a następnie w ciągu 2 lat wzrosła prawie 3-krotnie do około 900 osób w 1965 r., osiągając apogeum w połowie lat 70. – ponad 2 200 członków zwyczajnych.

Działało wówczas w opolskim Oddziale PTE ponad 80 kół zakładowych a około 100 przedsiębiorstw i instytucji miało status członka zbiorowego PTE. Powszechna była obecność kół PTE w przedsiębiorstwach przemysłowych, budowlanych, rolnych, w transporcie, handlu, gospodarce komunalnej, administracji, instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych.

Dla pobudzania ich działalności, udzielania pomocy organizacyjnej i merytorycznej – w większych skupiskach kół zakładowych powoływane były Rady Koordynacyjne kół : w Raciborzu, Nysie, Kędzierzynie-Koźlu, Opolu.
Coraz szerszy zakres podejmowanych działań skutkował powołaniem sekcji organizujących konferencje, seminaria, dyskusje w określonej, specjalistycznej problematyce.

Zdjęcia ze Zjazdów Oddziału Opolskiego PTE w latach 80-tych

Szczególnie aktywnie przez kilkadziesiąt lat (1965-1989) działały sekcje:
– ogólnoekonomiczna – kierowana przez Piotra Blaika i Roberta Rauzińskiego
– ekonomiki handlu – którą kierował Adolf Kühneman
– ekonomiki przemysłu – pracująca pod kierunkiem Franciszka Kamysza
– sekcja statystyki – kierowana przez Jerzego Balaryna

W latach 70. dodatkowe możliwości działania stwarzały powoływane przez Zarząd Oddziału Komisje Problemowe – dla prowadzenia szczególnie ważnych i aktualnych zagadnień, jak np:
– Komisja Wydawnicza – pracująca pod kierunkiem Janusza Kroszela
– Komisja d/s Kół – pracująca pod kierunkiem Alfreda Fulneczka
– Komisja d/s Inwestycji – kierowana przez Zbigniewa Mikołajewicza
– Komisja d/s Postępu Ekonomicznego – kierowana przez Leszka Urbanowicza

Bardzo aktywną działalność prowadziły od samego początku istnienia Oddziału wydzielone zakłady:
– Zakład Szkolenia Ekonomicznego PTE pracujący pod kierownictwem kol. Elżbiety Lądwik
– Zakład Consultingu, Ekspertyz i Doradztwa Ekonomicznego – działający pod kierownictwem Bogdana Ludwika.

Wspominam o tym wszystkim aby uzmysłowić Szanownym Zebranym jak szeroko, na wielu płaszczyznach i w różnych formach prowadzona była działalność opolskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.

Jednym z jej elementów była twórcza działalność planistyczna koleżanek i kolegów zrzeszonych w Polskim Towarzystwie Ekonomicznym.
1/ Pierwszy „Plan regionalny województwa opolskiego” opracowany na początku lat 60. z odległą wówczas perspektywą na rok 1980, był opracowany pod kierownictwem J. Kroszela, w zespole, jaki tworzyli obecni na sali – Robert Rauziński, Zbigniew Kołaczkowski, Franciszek Kamysz, Teresa Kühneman, Kazimiera Mulicka i inni członkowie i działacze PTE, a także, niestety już nieobecni wśród nas koledzy: Zdzisław Jazienicki, Tadeusz Kazimierowicz, Maria Szymańska i inni.

To członkowie PTE wdrażali do praktyki miejscowego planowania przestrzennego nowe wówczas zasady rachunku ekonomicznego w postaci
• stosowania tzw. metody progowej prof. Bolesława Malisza
• sporządzenia analiz możliwości rozwojowych dla wszystkich miast województwa opolskiego
• opracowania pionierskiego na owe czasy planu rozwoju Aglomeracji Opolskiej,a później szeregu studiów szczegółowych, tworzących podstawę dla opracowania planu zagospodarowania przestrzennego województwa opolskiego, którego ostateczny kształt przyjęto niedawno uchwałą Sejmiku Samorządowego Województwa Opolskiego (w 2002 r.).

Tu na sali widzę i witam serdecznie twórców tych prac, panie: Joannę Kłopocką, Lucynę Rauze, Izabelę Mikołajewicz, a także p. Jolantę Paszkiewicz dyr. Biura, a obecnie Departamentu Planowania Przestrzennego w Urzędzie Marszałkowskim, kontynuującego chlubne tradycje dawnych: Pracowni Planów Regionalnych i Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej.

Zakres i główne kierunki działalności PTE zmieniały się stosownie do potrzeb, do zmieniającej się sytuacji politycznej i warunków gospodarowania w minionym 50-leciu.
Nie sposób w tym wystąpieniu przedstawić w pełnym wymiarze działalność Oddziału PTE za okres 50 lat. W XVII tomie Opolskich Roczników Ekonomicznych omówiono najważniejsze (naszym zdaniem) osiągnięcia Oddziału, a także i porażki, jakie w tym okresie miały miejsce.

Z głównych osiągnięć nie sposób pominąć:
– po pierwsze: Uruchomienie (od 1976 r.) ekonomicznych kierunków studiów w ówczesnej Wyższej Szkole Pedagogicznej w Opolu.
Jak każdy sukces, tak i ten ma wielu „ojców”, ale bezsporne jest, że gdyby nie wieloletnie, uporczywe i konsekwentne starania Oddziału PTE, a szczególnie jego prezesa – Janusza Kroszela, ekonomiczne kierunki studiów, jeśli w ogóle by uruchomiono w Opolu, to na pewno znacznie później niż to faktycznie nastąpiło.
Nieocenioną pomoc, zwłaszcza w pierwszych latach funkcjonowania tych kierunków uzyskano od zapraszanych przez prof. Janusza Kroszela naukowców z innych uczelni, zwłaszcza Wrocławia i Katowic. Szczególnie życzliwa i wielce owocna była pomoc ze strony profesorów: Ryszarda Broszkiewicza, Stefana Golachowskiego, Alojzego Melicha, Zbigniewa Messnera, Jana Rokity i innych, za którą należy się serdeczne podziękowanie.

Równolegle przygotowywana była i dojrzewała własna kadra pracowników nauki, którą stanowili głównie członkowie i działacze PTE, a wśród nich tu obecni: Piotr Blaik, Stanisław Grycner, Krystyna Hanusik, Zbigniew Kołaczkowski, Adolf Kühneman, Henryk Lewandowski, Urszula Łangowska, Stanisław Malarski, Robert Rauziński, Stanisława Sokołowska, Alojzy Stachera. Większość z wymienionych to obecnie profesorowie opolskich uczelni: Uniwersytetu, Politechniki i Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji.

Warto podkreślić i to, że właśnie powołanie ekonomicznych kierunków studiów oznaczało istotny wyłom w dotychczasowym nauczycielskim profilu kształcenia w Wyższej Szkole Pedagogicznej i było pierwszym bardzo ważnym krokiem na drodze późniejszego przekształcenia WSP w Uniwersytet Opolski.

Drugim ważnym i trwałym osiągnięciem Oddziału PTE była i jest publikacja Opolskich Roczników Ekonomicznych, których I tom ukazał się w 1968 roku.

Inicjatorem, organizatorem i redaktorem naukowym 13 spośród dotychczas wydanych 17 tomów Opolskich Roczników Ekonomicznych był Janusz Kroszel.

„Roczniki” stały się ważną płaszczyzną integracji opolskich ekonomistów, przyczyniły się do wzrostu ich aktywności naukowej, wzbogaciły życie intelektualne miasta i regionu opolskiego. Artykuły i opracowania zamieszczali w Opolskich Rocznikach Ekonomicznych wybitni, znani w kraju i na świecie profesorowie, reprezentujący różne dyscypliny nauk ekonomicznych. Równocześnie „Roczniki” stwarzały szerokie możliwości publikacji opolskim ekonomistom – zarówno praktykom jak i pracownikom nauki.

Publikowali często na łamach „Roczników” ekonomiści – praktycy, jak obecni na sali: Helena Herok-Anczurowska, Alfred Fulneczek, Henryk Juretko, Joanna Kłopocka, Alojzy Stachera, Czesław Tomalik, Karol Wilsz i inni.

Z pracowników nauki publikowali w „Rocznikach” niemal wszyscy, szczególnie młodzi, dla których publikacje na łamach Opolskich Roczników Ekonomicznych znacznie poszerzały możliwości awansu naukowego.

Szeroka i efektywna działalność szkoleniowa – to kolejny odcinek trwałego dorobku PTE, za który p. Elżbiecie Lądwik z nielicznym wprawdzie, ale bardzo efektywnie i sprawnie działającym zespołem jej współpracowników należą się najwyższe słowa uznania i podziękowania od całego środowiska opolskich ekonomistów.
W formie samych tylko kursów przeszkolono w okresie 50 lat armię ponad 130 tys osób, a przecież równocześnie prowadzono inne formy kształcenia i popularyzacji wiedzy ekonomicznej, jak: konferencje, seminaria, odczyty, studia podyplomowe.
Olimpiada Wiedzy Ekonomicznej – to kolejne wielkie wyzwanie i efekt społecznego zaangażowania wielu działaczy Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, a także nauczycieli i samych uczniów szkół średnich.

Corocznie w okręgu opolskim w Olimpiadzie uczestniczy około 600 uczniów. Przez 20 lat jej organizowania (od 1987 r.) aż 12 tys. młodych ludzi zainteresowano problematyką ekonomiczną, zachęcano do studiowania wiedzy ekonomicznej.
To efekt pracy wielu zaangażowanych w tym osób – członków Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, a w szczególności:
– Elżbiety Lądwik – Sekretarza Okręgowego Komitetu Olimpiady Wiedzy Ekonomicznej,
– Marii Buckiej
– Zbigniewa Kołaczkowskiego członków jury oceniających prace olimpijczyków
– Józefa Kaczmarka
oraz Stanisława Karleszki – opiekuna przygotowującego opolskie ekipy do finału Olimpiady w Warszawie.

Szanowni Państwo.
Minione 50-lecie, to nie tylko sukcesy. Przeżyliśmy także kilka porażek. Do szczególnie dotkliwych należą:
1. niezrealizowany zamiar budowy własnej siedziby Oddziału PTE.
2. przegrany spór sądowy o pomieszczenia dla PTE w gmachu Instytutu Śląskiego,
3. upadłość Zakładu Consultingu i Doradztwa Ekonomicznego „PETEX” (2004 r.)
4. zawieszenie działalności Oddziału przez 1 rok (1992-1993).
Po tej przerwie Zjazd Oddziału w październiku 1993 r. powołał nowy Zarząd z zadaniem wznowienia działalności, pomimo bardzo trudnych warunków i ograniczonych możliwości pracy.

Odbudowa Oddziału w skali i strukturze sprzed 1989 r. okazała się niemożliwa i niecelowa, głównie ze względu na: brak większego zainteresowania przynależnością do Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz zmianę ogólnej formuły PTE, z organizacji o charakterze masowym, w kierunku stowarzyszenia koncentrującego swoją działalność głównie na płaszczyźnie edukacyjnej i naukowej.

Również w tym kierunku zmierzała działalność Oddziału PTE w Opolu. Z ważniejszych osiągnięć Oddziału w kolejnych latach wymienić można:
1/ Stopniowy wzrost liczby członków, z 24 osób uczestniczących w Zjeździe
reaktywującym działalność Oddziału do 63 osób obecnie.
2/ Zorganizowanie trzech Kół Młodych Ekonomistów PTE działających przy:
– Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Opolskiego
– Wydziale Zarządzania i Inżynierii Produkcji Politechniki Opolskiej,
– Wydziale Ekonomicznym Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji
3/ Realizuje się nadal szeroki zakres szkolenia z programem dostosowanym do nowych
potrzeb okresu przemian i restrukturyzacji polskiej gospodarki.
4/ Kontynuowana jest Olimpiada Wiedzy Ekonomicznej, w szczególności organizacja
eliminacji szkolnych i okręgowych.
5/ Wznowiono wydawanie Opolskich Roczników Ekonomicznych. Opublikowano 3
kolejne tomy „Roczników”.
6/ Zorganizowano 10 konferencji naukowych o zasięgu krajowym i międzynarodowym,
z dużym udziałem zainteresowanych (80 – 100 osób) i czołowych ekonomistów
polskich.
7/ Opublikowano 11 prac zwartych zawierających dorobek organizowanych konferencji
naukowych oraz wyniki badań i opracowań podejmowanych przez członków Oddziału
PTE.
8/ Podjęto inicjatywę organizowania (4 – 6 rocznie) otwartych zebrań – seminariów pod hasłem „Opolskie Spotkania Ekonomistów” z udziałem znanych w Polsce ekonomistów – pracowników nauki i praktyki gospodarczej. Spotkania cieszą się dużą popularnością i uznaniem uczestników, głównie członków Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego i studentów.
Obecnie skala i zakres działalności Oddziału Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Opolu są oczywiście znacznie skromniejsze niż dawniej bywało, dostosowane do istniejących uwarunkowań i możliwości – również finansowych.

Koncentrują się one głównie na:
– utrzymaniu dużej skali i wysokiego poziomu działalności szkoleniowej
– popularyzacji wiedzy ekonomicznej (poprzez Olimpiadę Wiedzy Ekonomicznej i Opolskie Spotkania Ekonomistów)
– wspieraniu rozwoju naukowego, zwłaszcza młodych kadr ekonomistów (poprzez organizowanie konferencji i działalność wydawniczą).

Sądzę, że takie kierunki działania kontynuowane będą również w przyszłości, a dalsze ich poszerzenie czy wzbogacenie będzie uzależnione od przyszłego wzrostu ilościowego Oddziału, od aktywności i zaangażowania członków PTE, a także od zapotrzebowania na naszą działalność ze strony przedsiębiorstw, samorządów terytorialnych i innych instytucji.
Mam nadzieję, że tak się właśnie stanie, czego wszystkim nam serdecznie życzę.

Prezes – prof. dr hab. Zbigniew Mikołajewicz


Uwaga: Sprawozdania z działalności Oddziału PTE w Opolu w latach 1957-2007 opublikowano w 17 tomie Opolskich Roczników Ekonomicznych.